Bir Acil Servisin Kullanım Özellikleri ve Başvuran Hastaların Aciliyetinin Hekim ve Hasta Açısından Değerlendirilmesi

Özet

Giriş: Kesintisiz hizmet veren acil servislere herhangi bir yakınma ile çok sayıda hasta başvurmaktadır. Bu hastalar incelendiğinde başvuru nedeni acil olmayanların bulunduğu görülmektedir. Acil olmayan başvurular yoğun olan acil servislerin işleyişini olumsuz etkilemektedirler. Bu çalışma ile amaçlanan başvuruların aciliyetini irdelemek olduğu kadar başvuruların aciliyetinin hasta ve hekim bakış açısıyla nasıl algılandığını ortaya koymaktır.
Gereç ve Yöntem: Bu çalışma bir analitik kesitsel çalışmadır. Yirmi sekiz günlük zaman dilimi içinde acil servise başvuran tüm hastaların demografik bilgileri, sosyoekonomik durumları yakınmaları ve yapılan inceleme ve girişimler hakkında bilgi toplandı. Ayrıca her hastadan aciliyetlerine yönelik olarak kendi düşüncelerini yansıtan puanları NRS (Numeric Rating Scale) ölçeği üzerinde belirtmeleri istendi. Hastadan sorumlu kıdemli ve kıdemsiz asistanlar da hastanın aciliyetine yönelik görüşlerini NRS ölçeği üzerinde bildirdiler. Çalışma sonunda her hasta için doldurulan formlar kategorilere göre değerlendirilerek incelendi. Hastaların başvurularının aciliyet yönünden uygunluğu, bir Acil Tıp Uzmanı tarafından belirlendi.
Bulgular: Çalışma dönemi boyunca acil servise başvuran 2.533 hastanın 2.351’inden (%92,8) yeterli veri edinildi. Kullanılan kategori sınışaması ve uzman kararı sonrasında başvuruların %67,8’i aciliyet açısından uygun bulundu. Gençlerin (17-39 yaş), kadınların, bekarların, eğitim düzeyi yüksek olanların ve acil servise güvendiği için başvuran hastaların aciliyet uygunluğunun daha düşük olduğu saptandı. Sosyal güvence grupları arasında ve gelir grupları arasında aciliyetin uygunluğu açısından anlamlı fark saptanmadı. Acil servisin en çok tercih sebebi güvenilir bulunmasıdır. Hastaların aciliyet algıları ile hekimlerinin değerlendirmeleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptandı.
Sonuç: Uygun olmayan başvurular incelendiğinde genelde sosyoekonomik düzeyi yüksek olan hastaların acil servisi uygunsuz kullanımı gözlendi. Bu grup hastalar daha hızlı ve kaliteli hizmet talep etmeleriyle ilişkili olabilir. Acil servis hizmetlerinin güvenle sürdürülebilmesi için birinci basamak sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesi gereklidir. Ülkemizde hastaların acil servisleri kullanımı konusunda ileri çalışmalara ihtiyaç olduğunu düşünmekteyiz.